کویرنورد سوئدی در ایران عصر قاجار
چند نفر در مقابل یک بنای مخروبه تاریخی در طبس. سال 1283 شمسی
"سون هدین" سیاح، کویرنورد، جغرافیدان و عکاس سوئدی یکی از شرق‌شناسان
مشهور جهان بود که در عصر ناصرالدین شاه قاجار به ایران سفر کرد و به شکل
خاص به پژوهش در جغرافیای کویری ایران پرداخت.
سون هدین که در طول
عمر خود سفرهای متعددی به چین، تبت، مغولستان، سیبری داشت و دور افتاده
ترین نقاط صحراها و دشت‌های آسیا را در نوردیده بود در سه نوبت از دهه 1260
شمسی به ایران سفر کرد.
هدین ابتدا در سال 1264 شمسی پس از اقامتی
در باکو از راه دریای مازندران عازم ایران شد و پس از عبور از کوه‌های
البرز وارد تهران شد. سیاح سوئدی در اولین سفر خود از شهرهای اصفهان، شیراز
و بوشهر دیدن کرد؛ وی یکسال بعد و این بار به عنوان کنسول دوم سوئد عازم
ایران شد و در تهران اقامت گزید. هدین در همین زمان از سوی ناصرالدین شاه
مورد تقدیر قرار گرفت.
سومین سفر هدین به ایران در زمان سلطنت
مظفرالدین شاه قاجار بود که بیشتر به قصد تحقیق در مناطق کویری و
بیابان‌های ایران صورت می‌گرفت. او خود درباره آغاز این سفر در کتابی که
بعدها با نام "کویرهای ایران" نوشت گفت این "کویر ایران با نیروی جادویی
شگرفش" بوده است که او را به سوی خود کشانده است.
هدین که سفر به
نقاط کویری ایران را "درسی برای دانش جغرافیای"خود دانسته اولین قدم به سوی
کویر داخل ایران را از فیروزآباد در حوالی شهرری آغاز می‌کند و می‌نویسد
در طول سفرش هرگز از شنیدن صدا زنگوله شترهای کاروان سیر نشده و همواره
مجذوب تجربه کویرنوردی در ایران بوده است.
کاشف سوئدی برای سفرهای
خود در ایران نیز از سوی پادشاه وقت اماننامه دریافت می‌کند و فرمانهایی
به حکام طبس، قم، سیستان و مقامات اداری خراسان از سوی شاه که به آنها
دستور می داد با این سیاح خارجی همکاری و به او کمک کنند.
فارغ از
پژوهش های منحصر به فرد هدین درباره کویر و دشت های ایران او یکی از قدیمی
ترین عکاسان خارجی است که به ایران سفر کرده و از مناظر و جغرافیای نقاط
مختلف کشور عکاسی کرده است. او که بیشتر در عکاسی بر مناظر و معماری بناهای
تاریخی توجه داشته مجموعه با ارزشی از تصاویر ایران عصر قاجار تهیه کرده
که امروز نیز از جذابیت و اهمیت آن کم نشده است. گفته می شود وی در بازدید
از مدرسه دو منار در طبس، شیفته ی این معماری هوشمندانه و عکس‌هایی از این
مدرسه تهیه کرد که از آن به عنوان کهن ترین تصاویر این بنا یاد می شود.
در زیر تعدادی از عکس های هدین که مربوط به طبس و زندگی مردم و فضای بیرونی و داخلی شهر است را مشاهده می‌کنید.
نمایی از روستای "نای‌بند" در طبس. سال 1283 شمسی
نمایی دیگر از دروازه غربی حصار شهر طبس و اجتماع مردم. سال 1283 شمسی
جمعی از زنان و مردان در نمایی از دروازه غربی شهر طبس. سال 1283 شمسی
مقامات شهر طبس در باغ نو دیوانخانه. سال 1283 شمسی
نمایی از مسجد جامع طبس. سال 1283 شمسی
نمایی از یک کاروانسرا در بیابان طبس. سال 1283 شمسی
نمایی از فراز شهر طبس. سال 1283 شمسی
کاروانسرای بین راه در بیابان طبس. سال 1283 شمسی
کاروانسرایی در مسیر طبس. سال 1283 شمسی
کاروان هدین در بیابان های طبس. سال 1283 شمسی
